De destructieve kracht van inflatie met Edin Mujagic, OHV Vermogensbeheer
“De historie leert ons duidelijk dat te veel geld drukken altijd, vroeg of laat, tot inflatie leidt.” Aldus Edin Mujagic (1977), hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer. Edin Mujagic zit op donderdag 29 september in het economenpanelen en steekt zijn mening niet onder stoelen of banken. “Inflatie gaat over mensen.”
Waarom is inflatie zo’n be-langrijk thema voor u?
“Dat heeft twee redenen. Ten eerste heb ik zelf meegemaakt wat de destructieve kracht inflatie is. Daarom maak ik me misschien wat meer zorgen over inflatie dan 99 procent van de Nederlandse economen die dat gelukkig nog nooit hebben meegemaakt. Helaas lijkt het erop dat je eerst iets moet meemaken voordat je beseft hoe erg het is. Een andere reden is dat economische geschiedenis een van mijn liefhebberijen is. Als je de moeite neemt om in die economische geschiedenis te duiken, dan leer je dat hoge inflatie niet wordt aangepakt en altijd uit de hand loopt.”
Is inflatie zo schadelijk?
“Ja. Ik ben al vijftien jaar op zoek naar een uitzondering en heb die nog niet gevonden. Inflatie is altijd destructief. Zowel voor de economie, waar natuurlijk de meeste aandacht voor is, maar er zijn ook heel veel gevolgen voor de maatschappij. Inflatie is destructief voor de middenklasse. Mensen aan de onderkant van de samenleving kunnen bij inflatie rekenen op overheidshulp en rijke mensen hebben er niet zo veel last van, dus de rekening komt vrijwel altijd bij de middenklasse terecht. Dat is erg. Niet alleen omdat de middenklasse de grootste groep is in een samenleving, maar vooral omdat de middenklasse de lijm is die zorgt voor sociale cohesie.
Economische stabiliteit, politieke stabiliteit, maatschappelijke stabiliteit en eigenlijk stabiliteit op alle gebieden waar je stabiliteit wilt zien, komen van de midden-klasse.“ “Als je inflatie niet aanpakt, komt de zwaarste klap dus bij de middenklasse terecht. En dat betekent dat de lijm die de samenleving bij elkaar houdt, een beetje loslaat. Dat zien we nu gebeuren. We hebben in de Tweede Kamer twintig fracties en het is bijna onmogelijk om een regering te formeren met minder dan vier partijen. Nog niet zo lang geleden hadden we er twee nodig. Heeft dat met aanhoudende inflatie te maken? Ik vind van wel. Als kiezers doorhebben dat er iets aande hand is, worden ze boos. En dat gevoel nemen ze mee naar het stemhokje. Dan gaan ze stemmen omdat ze iemand de schuld willen geven. Meestal zijn dat de traditionele partijen die al die tijd in de regering zaten. Mensen worden ontvankelijk voor partijen aan de marges van dat politieke spectrum, zowel links als rechts. Dat is wat we nu duidelijk zien, niet al-leen in Nederland maar ook in de rest van de wereld. In het verleden hebben we dat ook vaak gezien: hoge inflatie leidt tot een opleving van het populisme en tot langdurige instabiliteit op wereldniveau.” “Als de inflatie laag is, zeg 1 tot 2% per jaar, denken mensen er niet over na omdat ze het niet voelen. Je gaat er pas rekening mee houden als de inflatie hoog is. ‘Is dit wel het goede moment voor uitgaven?’ ’Heb ik volgend jaar nog wel een baan?’. Je ziet in de VS goed welke impact hoge inflatie heeft. In Amerika geldt eigenlijk dat iedereen die een baan wil hebben zo aan een baan komt. In Californië hangen overal bordjes met ‘hiring’. Ze komen daar gewoon niet aan mensen. Meestal doet zo’n situatie wonderen voor het consumentenvertrouwen. Maar het consumentenvertrouwen is in Amerika nog nooit zo laag geweest. Je betaalt in de VS voor benzine twee, drie keer zo veel als normaal. Mensen voelen dat en dat maakt de luxe van het uitkiezen van banen en een loon-stijging ongedaan.”
Wat zou de ECB volgens u moeten doen?
“We weten uit het verleden dat je inflatie maar op één manier kunt afstoppen en dat is door de rente te verhogen. Niet door tijdelijke subsidies te verlenen. Afhankelijk van welke parameters je gebruikt, betekent dat voor de VS op dit moment een rentepercentage x 4 tot 7 procent en in eurozone 2,5 tot 4 procent. Maar wat doet de ECB? Die heeft uren-lang zitten bakkeleien over een renteverhoging van -0,5 procent naar -0,25%, met de opmerking erna dat ze de rente verder gaan verhogen. Dat is gewoon onvol-doende. En waarom is dat zo? In theorie zou je kunnen zeggen dat de ECB niet begrijpt wat er aan de hand is. Maar dat slaat nergens op, want er lopen intelligente mensen rond. Wat kan het dan wel zijn? In mijn optiek is het angst. Als de ECB de rente sterk verhoogt, komen meerdere landen in grote financiële problemen. Daarnaast bestaat de kans dat die renteverhogingen leiden tot een recessie.”
Wat kunt u zeggen over die angst voor een recessie?
“In de jaren ‘70 hebben we geleerd dat je besluiten over rente niet aan politici moet overlaten maar aan centrale bankiers. En die benoem je dan ook nog eens voor een jaar of acht. Dat noemen we de onafhankelijkheid van de centrale bank. De reden daarachter is dat onafhankelijke centrale banken in staat zijn om beslis-singen te nemen die op korte termijn impopulair zijn, maar op lange termijn in het belang van de maatschappij. Nu staan we op zo’n punt. Dus dit is het moment waarop de ECB haar toegevoegde waarde moet laten zien, zonder zich door angst te laten leiden.”
Stel, u bent voorzitter van de ECB, wat zou dan uw plan zijn?
“Als je vaststelt dat inflatie te hoog is, moet je de rente verhogen. De overwegingen om dat nu niet te doen, begrijp ik heel goed. Dat is immers riskant. Maar je moet op z’n minst de buitenwereld voorbereiden op fors hogere rentes. Dan heeft iedereen tijd om zich aan te passen. Dat wil nog niet zeggen dat het pijnloos zou zijn. Dat kan ook niet als je vijftien jaar lang de rente op nul procent hebt gehouden. Maar dat heeft de ECB aan zichzelf te wijten. Want als je jarenlang tegen landen zoals Italië zegt ‘we houden de rente laag’, hoeven politici in Rome de overheidsfinanciën niet te hervormen. Dat komt ze goed uit, want hervormen is een duur woord voor ‘eerst het zuur’. Niemand die dat doet, want geen politicus wil zich impopulair maken met hervormingsmaatregelen zodat zijn opvolger met de eer kan gaan strijken. De communicatie van de ECB door de jaren heen was zodanig dat de rente laag bleef en hervormingen niet gestimuleerd werden. Daar betalen we nu de prijs voor, met hoge inflatie. Daar wil ik mijn stem tegen verheffen.”
Waarom schrijft, praat en twittert u zoveel over dit onderwerp?
“Omdat het over mensen gaat. Er zijn nu ouders die geen veer-tig of vijftig euro kunnen betalen voor het schoolreisje van hun kinderen, en dan hebben we het over een van de rijkste landen van Europa! Een paar jaar geleden was dat nog heel anders, terwijl het toen economisch veel minder goed ging. Er is één variabele veranderd en dat is inflatie. Die was toen ongeveer nul procent en nu tien. Daar merken we nu de gevolgen van.” “Het huidige beleid van de ECB kan voor grote groepen mensen heel slecht uitpakken. Ik heb kritiek op dat beleid. Niet omdat ik anti-euro ben, maar omdat ik me zorgen maak. Als de euro ooit mocht mislukken en de muntunie valt uit elkaar, denk ik dat toekomstige historici de conclusie zullen trekken dat het in de kern aan het beleid van de ECB lag. Dat is mijn zorg, en dat is de reden waarom ik daar elke dag over schrijf en praat.”
